Zuwentse praot E

Zuwentse waorde en oetdrukkingen

ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ
ZuwentsBetekenis
ECHTERKiek bi-j: achter.
ECHTERSTEVEUREN[Zie.; uutspr.: ‘t echasteveuren] achterstevoren. “I-j hebt owe brunte (schorte) ‘t echtersteveurn an”. Kiek bi-j: achtereers.
ÉÉNGAAL(bijw.) – steeds, voortdurend. “Hee is ééngaal an ‘t drammen”.
ÉÉNGAAL(bnw.) – 1) “‘n Eéngale loch” – een bedekte lucht. “‘t Is zonne ééngale loch; de zunne kump vandage vaste neer. 2) “Der ééngaal bi-jstaon” – (gezegd van gewassen) hol, dun. “De rogge steef ter hups ééngaal bi-j”.
EENMOOD –“In ow éénmood” – op je eentje. “In ow éénmood deur ‘t Vraogendervaene gaon kan geväörlek weann”.
EERDÄÖNEGeerzuchtig, trots. “Zo eerdäöneg as ne daelenhane”.
EERDBAEZEaardbei. “‘t Is te nat; de eerdbaezen rot an de pölle”.
EERDPEPPELE[uutspr.: ee-adpeppele] adderwortel (Polygonum bistorta). “‘t Land zit vol eerdpeppele”.
EERDWOLF[uutspr.: ee-adwolf] woelmuis.
EERLEU(pers.vnw.) – hen. “Bi-j owleu doot ze dat neet; bi-j eerleu wal.
EERPEL[uutspr.: ee-apel] aardappel. “Eerpele schellen”. Kiek bi-j: jappel.
EERZE[uutspr.: ee-aze] aars.
EEUWEG-LAEVEN[Zie.] muurpeper (Sedum acre).
EGGEsnijrand van een snijdend voorwerp. “Der mot egge an de zwa (= zeis) zitten”.
EGGELbloedzuiger. “In den Bos onder Lechtenvoorde lig ‘n water wat de name ‘t Eggelengat hef; ‘t is eneumd naor den eggel”.
EI1) ei. “‘Met de eiere is ‘t ok neet best; ze gaot hard achteruut’, wodt ter ezeg as de eiere neet völle meer opbrengt”. 2) “As dat ei nog ‘s brök, wil ‘t good stinken” – als die vriendschap eindigt, dan zul je nog eens wat horen!.
EIDEeg. “De mansleu bunt an ‘t slichten op ‘n kamp; at ze kloor bunt kö’j oze eide wal kriegen. Kiek bi-j: slichte.
EIERPROEME, EIERSPALLE.grote, gele pruim.
EIGENSzelf. “‘k Heb ‘t eigens ezene”.
EKE .eik. “Den olden eke stond nog veur ‘t huus”.
EKELeikel. “‘s Harftes ginge wi-j hen ekels zeuken”.
EKERputemmer. “Haal i-j mi-j ‘s ne eker vol water”.
ELFTE1) steel van een bijl. “Dalek brök ow de elfte van de biele”. Kiek bi-j: helfte. 2) larve van de runderhorzel. “Dee koo hef las; ze hef de hoed vol elften”.
ELZENKATJEN.bloeisel van de els. “Der zit weer elzenkatjes an de elzen”.
EMESiemand. “Baoven leep emes aover ‘t zolder”. Kiek bi-j: ene
EMMER“Dat vrus ow op den emmer” – dat breekt je nog op.
EMPElastige, eigenwijze vrouw. “Wat ne empe!”.
EMPEREG1) lastig. “Wat kan Jannao toch empereg waezen”. 2) [Zie.] ongeduldig. “Neet zo empereg; wi-j hebt de tied wal”.
ENDE1) eend. “Hee schöt enden met hulpe van roop-enden vanuut ne poolhutte”. Kiek bi-j: piel-ende. 2) (ende of oaverende) “Op ‘t ende kommen” – overeind komen. “Nao ‘t ongeluk lag e op de grond en kon e neet meer oaverende kommen”. Kiek bi-j: opkommen. 3) “Op ‘t ende zitten” – rechtop zitten. “Hee zat op ‘t ende in berre”. 4) “Op ‘t ende lopen” -aflopen, ten einde lopen. “De winter löp op ‘t ende”. 5) “Wat hef e noo weer bi-j ‘t ende?” – wat voert hij nu weer uit? 6) “Hee hef de heure (de koeve) op ‘t ende staon” – hij is kwaad. 7) “Door is ‘t ende van vot!” – daar komt geen eind aan! 8) “An ‘t ende heb i-j geliek” – uitendelijk heb jij gelijk.
ENDEKEN‘’n Endeken töw” – een stukje touw. “Heb i-j nog ‘n endeken töw bi-j ow?”.
ENDEKUKEN1) eendekuiken. “‘Zo dol as ‘n endekuken’, zeg i-j van ter ene dén onmundeg dom is”. 2) onnozele hals, stommeling. “Endekuken da’j bunt!”.
ENDEPUNGELeindstuk van de dikke darm. “De endepungels gebroeke wi-j altied veur de zoere worste”.
ENDSEN“n Endsen” – laatste (van een serie). “Bi-j den laatsten storm kletterden de pannen op ‘t dak; alle endsen bunt ter af-eschottene”.
ENDSKAMERkamer, aan het woongedeelte van een boerderij gebouwd. “De olde leu slaopt noo in de endskamer”.
ENEiemand. “As ter ene hier kump, za’k ‘m de woorheid wal zeggen”. Kiek bi-j: emes.
ENKELT1) sporadisch, soms. “Dat kump enkelt nog wal ‘ns veur”. 2) “Enkelt nog” -alleen nog. “Dat zee’j enkelt nog in ‘t Zuwwent”.
ENS“Ens neet” – niet eens. “Willem kon ens neet meer staon”. Kiek bi-j: nens. .
ESTE’MEREN[uutspr.: estemee-an] waarderen. “I-j estemeert mien wark ok niks”
ESTRIKvloertegel, plavuis. “Wi-j hebt ne estriken vloere in de kökkene”.
ETTEREN“Zitten te etteren” – vervelend doen. “Zit neet steureg te ettern”.
ETTEWORMvreetzak. “Tone is ne etteworm; hee lust wal dree spekpannekoken”. Kiek bi-j: vrettebuul.
EUGTEoog (van een naald). “Geef moor ‘s hier; ik kan dén draod wal deur de eugte kriegen”.
EUMEoom. “Jans-eume kump neet en hee is nog wal mien pet-eume”. Kiek bi-j: ome.